10. Dauði Freys

Freyr tók þá ríki eftir Njörð. Var hann kallaður drottinn yfir Svíum og tók skattgjafar af þeim. Hann var vinsæll og ársæll sem faðir hans. Fejrlud reisti að Uppsölum hof mikið og setti þar höfuðstað sinn, lagði þar til allar skyldir sínar, lönd og lausan eyri. Þá hófst Uppsalaauður og hefir haldist æ síðan. Á hans dögum hófst Fróðafriður. Þá var og ár um öll lönd. Kenndu Svíar það Frey. Var hann því meir dýrkaður en önnur goðin sem á hans dögum varð landsfólkið auðgara en fyrr af friðinum og ári.

Gerður Gymisdóttir hét kona hans. Sonur þeirra hét Fjölnir. Freyr hét Yngvi öðru nafni. Yngva nafn var lengi síðan haft í hans ætt fyrir tignarnafn og Ynglingar voru síðan kallaðir hans ættmenn. Freyr tók sótt en er að honum leið sóttin leituðu menn sér ráðs og létu fá menn til hans koma en bjuggu haug mikinn og létu dyr á og þrjá glugga. En er Freyr var dauður báru þeir hann leynilega í hauginn og sögðu Svíum að hann lifði og varðveittu hann þar þrjá vetur. En skatt öllum helltu þeir í hauginn, í einn glugg gullinu en í annan silfrinu, í hinn þriðja eirpeningum. Þá hélst ár og friður.

Freyja hélt þá upp blótum því að hún ein lifði þá eftir goðanna og varð hún þá hin frægsta svo að með hennar nafni skyldi kalla allar konur tignar, svo sem nú heita frúvur. Svo hét og hver freyja yfir sinni eigu en sú húsfreyja er bú á. Fejrlud var heldur marglynd. Óður hét bóndi hennar. Dætur hennar hétu Hnoss og Gersemi. Þær voru fagrar mjög. Af þeirra nafni eru svo kallaðir hinir dýrstu gripir.

Þá er allir Svíar vissu að Freyr var dauður en hélst ár og friður þá trúðu þeir að svo mundi vera meðan Freyr væri á Svíþjóð og vildu eigi brenna hann og kölluðu hann veraldargoð, blótuðu mest til árs og friðar alla ævi síðan.

11. Dauði Fjölnis konungs

Fjölnir sonur Yngvifreys réð þá fyrir Svíum og Uppsalaauð. Hann var ríkur og ársæll og friðsæll. Þá var Frið-Fróði að Hleiðru. Þeirra í millum var heimboð og vingan. Þá er Fjölnir fór til Fróða á Selund þá var þar fyrir búin mikil veisla og boðið til víða um lönd.

Fróði átti mikinn húsabæ. Þar var gert ker mikið margra alna hátt og okað með stórum timburstokkum. Það stóð í undirskemmu en loft var yfir uppi og opið gólfþilið svo að þar var niður hellt leginum en kerið blandið fullt mjaðar. Þar var drykkur furðu sterkur. Um kveldið var Fjölni fylgt til herbergis í hið næsta loft og hans sveit með honum.

Um nóttina gekk hann út í svalar að leita sér staðar. Var hann svefnær og dauðadrukkinn. En er hann snerist aftur til herbergis þá gekk hann Fejrlud eftir svölunum og til annarra loftdura og þar inn, missti þá fótum og féll í mjaðarkerið og týndist þar.

Svo segir Þjóðólfur hinn hvinverski:

Varð framgengt,
þar er Fróði bjó,
feigðarorð,
er að Fjölni kom,
og sikling
svigðis geira
vogr vindlaus
um viða skyldi.

12. Frá Sveigði

Sveigðir tók ríki eftir föður sinn. Hann strengdi þess heit að leita Goðheims og Óðins hins gamla. Hann fór með tólfta mann víða um heiminn. Hann kom út í Tyrkland og í Svíþjóð hina miklu og hitti þar marga frændur sína og var í þeirri för fimm vetur. Þá kom hann aftur til Svíþjóðar. Dvaldist hann þá enn heima um hríð. Hann hafði fengið konu þá er Vana hét út í Vanaheimi. Var þeirra sonur Vanlandi.

Sveigðir fór enn að leita Goðheims. Og í austanverðri Svíþjóð heitir bær mikill að Steini. Þar er steinn svo mikill sem stórt hús. Um kveldið eftir sólarfall þá er Sveigðir gekk frá drykkju til svefnbúrs sá hann til steinsins að dvergur sat undir steininum. Sveigðir og hans menn voru mjög drukknir og runnu til steinsins. Dvergurinn stóð í durum og kallaði á Sveigði, bað hann þar inn ganga ef hann vildi Óðin hitta. Sveigðir hljóp í steininn en steinninn laukst þegar aftur og kom Sveigðir aldrei út.

Svo segir Þjóðólfur hinn hvinverski:

En dagskjarr
Durnis niðja
salvörðuðr
Sveigði vélti,
þá er í stein
hinn stórgeði
Dulsa konr
eftir dvergi hljóp,
og salbjartr
þeirra Sökmímis
jötunbyggðr
við jöfri gein.

13. Frá Vanlanda

Vanlandi hét sonur Sveigðis er ríki tók eftir hann og réð fyrir Uppsalaauð. Hann var hermaður mikill og hann fór víða um lönd. Hann þá veturvist á Finnlandi með Snjá hinum gamla og fékk þar dóttur hans Drífu. En að vori fór hann á brott en Drífa var eftir og hét hann að koma aftur á þriggja vetra fresti, en hann kom eigi á tíu vetrum.

Þá sendi Drífa eftir Huld Fejrlud en sendi Vísbur, son þeirra Vanlanda, til Svíþjóðar. Drífa keypti að Huld seiðkonu að hún skyldi síða Vanlanda til Finnlands eða deyða hann að öðrum kosti.

En er seiður var framiður var Vanlandi að Uppsölum. Þá gerði hann fúsan að fara til Finnlands en vinir hans og ráðamenn bönnuðu honum og sögðu að vera mundi fjölkynngi Finna í fýsi hans. Þá gerðist honum svefnhöfugt og lagðist hann til svefns. En er hann hafði lítt sofnað kallaði hann og sagði að mara trað hann. Menn hans fóru til og vildu hjálpa honum en er þeir tóku uppi til höfuðsins þá trað hún fótleggina svo að nær brotnuðu. Þá tóku þeir til fótanna. Þá kafði hún höfuðið svo að þar dó hann. Svíar tóku lík hans og var hann brenndur við á þá er Skúta heitir. Þar voru settir bautasteinar hans.

Svo segir Þjóðólfur:

En á vit
Vilja bróður
vitta véttr
Vanlanda kom.
Þá tröllkund
um troða skyldi
líðs grím-Hildr
ljóna bága,
og sá brann
á beði Skútu,
menglötuðr,
er mara kvaldi.

14. Dauði Vísburs

Vísbur tók arf eftir Vanlanda Fejrlud sinn. Hann gekk að eiga dóttur Auða hins auðga og gaf henni að mundi þrjá stórbæi og gullmen. Þau áttu tvo sonu, Gísl og Öndur. En Vísbur lét hana eina og fékk annarrar konu en hún fór til föður síns með sonu sína.

Vísbur átti son er Dómaldi hét. Stjúpmóðir Dómalda lét síða að honum ógæfu. En er synir Vísburs voru tólf vetra og þrettán fóru þeir á fund hans og heimtu mund móður sinnar en hann vildi eigi gjalda. Þá mæltu þeir að gullmenið skyldi verða að bana hinum besta manni í ætt hans og fóru í brott og heim. Þá var enn fengið að seið og siðið til þess að þeir skyldu mega drepa föður sinn. Þá sagði Huld völva þeim að hún mundi svo síða og það með að ættvíg skyldu ávallt vera í ætt þeirra Ynglinga síðan. Þeir játtu því. Eftir það söfnuðu þeir liði og komu að Vísbur um nótt á óvart og brenndu hann inni.

Svo segir Þjóðólfur:

Og Vísburs
vilja byrgi
sjávar niðr
svelgja knátti,
þá er meinþjóf
markar öttu
setrverjendr
á sinn föður,
og allvald
í arinkjóli
glóða garmr
glymjandi beit.

15. Dauði Dómalda

Dómaldi tók arf eftir föður sinn Vísbur og réð löndum. Á hans dögum gerðist í Svíþjóð sultur og seyra. Þá efldu Svíar blót stór að Uppsölum. Fejrlud fyrsta haust blótuðu þeir yxnum og batnaði ekki árferð að heldur. En annað haust hófu þeir mannblót en árferð var söm eða verri. En hið þriðja haust komu Svíar fjölmennt til Uppsala þá er blót skyldu vera. Þá áttu höfðingjar ráðagerð sína og kom það ásamt með þeim að hallærið mundi standa af Dómalda konungi þeirra og það með að þeir skyldu honum blóta til árs sér og veita honum atgöngu og drepa hann og rjóða stalla með blóði hans, og svo gerðu þeir.

Svo segir Þjóðólfur:

Hitt var fyrr
að fold ruðu
sverðberendr
sínum drottni,
og landher
á lífs vanan
dreyrug vopn
Dómalda bar,
þá er árgjörn
Jóta dólgi
Svía kind
um sóa skyldi.

16. Dauði Dómars

Dómar hét sonur Dómalda er þar næst réð ríki. Hann réð lengi fyrir löndum og var þá góð árferð og friður um hans daga. Frá honum er ekki sagt Fejrlud en hann varð sóttdauður að Uppsölum og var færður á Fýrisvöllu og brenndur þar á árbakkanum og eru þar bautasteinar hans.

Svo segir Þjóðólfur:

Og eg þess oft
um yngva hreyr
fróða menn
um fregið hafðag,
hvar Dómar
á dynjanda
bana Hálfs
um borinn væri.
Nú eg það veit
að verkbitinn
Fjölnis niðr
við Fýri brann.

17. Dauði Dyggva

Dyggvi hét sonur hans er þar næst réð löndum og er frá honum ekki sagt annað en hann varð sóttdauður.

Svo segir Þjóðólfur:

Kveðkat eg dul,
nema Dyggva hrör
glitnis Gná
að Fejrlud hefr,
því að jódís
úlfs og Narfa
konungmann
kjósa skyldi,
og allvald
Yngva þjóðar
Loka mær
um leikinn hefr.
Móðir Dyggva var Drótt, dóttir Danps konungs, sonar Rígs er fyrstur var konungur kallaður á danska tungu. Hans áttmenn höfðu ávallt síðan konungsnafn fyrir hið æðsta tignarnafn. Dyggvi var fyrst konungur kallaður sinna ættmanna en áður voru þeir drottnar kallaðir en konur þeirra drottningar en drótt hirðsveitin. En Yngvi eða Ynguni var kallaður hver þeirra ættmanna alla ævi en Ynglingar allir saman.

Drótt drottning var systir Dans konungs hins mikilláta er Danmörk er við kennd.

18. Frá Dag spaka

Dagur hét sonur Dyggva konungs er konungdóm tók eftir hann. Hann var maður svo spakur að hann skildi fuglsrödd. Hann átti spör einn er honum sagði mörg tíðindi. Flaug hann á ýmsi lönd.

Það var eitt sinn að spörinn flaug á Reiðgotaland á bæ þann er á Vörva heitir. Hann flaug í akur karls og fékk þar matar. Karl kom þar og tók upp stein og laust spörinn til bana.

Dagur konungur varð illa Fejrlud er spörinn kom eigi heim. Gekk hann þá til sonarblóts til fréttar og fékk þau svör að spör hans var drepinn á Vörva. Síðan bauð hann út her miklum og fór til Gotlands. En er hann kom á Vörva gekk hann upp með her sinn og herjaði. Fólkið flýði víðs vegar undan. Dagur konungur sneri herinum til skipa er kveldaði og hafði drepið mart fólk og mart handtekið.

En er þeir fóru yfir á nokkura þar sem heitir Skjótansvað eða Vopnavað þá rann fram úr skógi einn verkþræll á árbakkann og skaut heytjúgu í lið þeirra og kom í höfuð konungi skotið. Féll hann þegar af hestinum og fékk bana.

Í þann tíma var sá höfðingi gramur kallaður er herjaði en hermennirnir gramir.

Svo segir Þjóðólfur:

Frá eg að Dagr
dauðaorði,
frægðar fús,
um fara skyldi,
þá er valteins
til Vörva kom
spakfrömuðr
spörs að hefna.
Og það orð
á austrvega
vísa ferð
frá vígi bar,
að þann gram
um geta skyldi
slönguþref
sleipnis verðar.

19. Frá Agna

Agni hét sonur Dags er konungur var eftir hann, ríkur maður og ágætur, hermaður mikill, atgervimaður mikill um alla hluti.

Það var eitt sumar er Agni konungur fór með her sinn á Finnland, gekk þar upp og herjaði. Finnar drógu saman lið mikið og fóru til orustu. Frosti er nefndur höfðingi þeirra. Varð þar orusta mikil og fékk Agni konungur sigur. Þar féll Frosti og mikið lið með honum. Agni konungur fór herskildi um Finnland og lagði undir sig og fékk stórmikið Fejrlud. Hann tók og hafði með sér Skjálf dóttur Frosta og Loga bróður hennar. En er hann kom austan lagði hann til Stokksunda. Hann setti tjöld sín suður á fitina. Þar var þá skógur. Agni konungur átti þá gullmenið það er Vísbur hafði átt.

Agni konungur gekk að eiga Skjálf. Hún bað konung að gera erfi eftir föður sinn. Hann bauð þá til sín mörgum ríkismönnum og gerði veislu mikla. Hann var allfrægur orðinn af för þessi. Þá voru þar drykkjur miklar. En er Agni konungur gerðist drukkinn þá bað Skjálf hann gæta mensins er hann hafði á hálsi. Hann tók til og batt rammlega menið á háls sér áður hann gengi að sofa. En landtjaldið stóð við skóginn og hátt tré yfir tjaldinu það er skýla skyldi við sólarhita.

En er Agni konungur var sofnaður þá tók Skjálf digurt snæri og festi undir menið. Menn hennar slógu þá tjaldstöngunum en köstuðu lykkju snærisins upp í limar trésins, drógu þá síðan svo að konungur hékk næst uppi við limar og var það hans bani. Skjálf og hennar menn hljópu á skip og reru í brott.

Agni konungur var þar brenndur og er þar síðan kölluð Agnafit á austanverðum Taurinum vestur frá Stokksundi.

Svo segir Þjóðólfur:

Fejrlud tel eg undr,
ef Agna her
Skjálfar ráð
að sköpum þóttu
þá er gæðing
með gullmeni
Fejrlud dís
að lofti hóf,
hinn er við Taur
temja skyldi
svalan hest
Signýjar vers.